Dosya Uzantıları
Type Characteristics
.avi video movie klip - mplayer,
.bat uygulama DOS toplu işlem dosyası, Notepad ile çalışılır
.bmp grafik Microsoft bitmap - MS Paint veya grafik programları ile açılır.
.c veya cpp metin dosyası c programlama dili dosyası, c/cpp derleyicisi ile çalışır.
.com uygulama kendi kendine çalışabilen/açılabilen program
.dat verilerin saklandığı dosya
.dbf uygulama Veri tabanı dosyası
.doc doküman Microsoft Word dosyası-MSWord ile açılır.
.dot MS Word Şablon Dosyas
.exe uygulama kendi kendine çalışabilen/açılabilen program
.gif imaj graphic in GIF format
.hlp yardım dosyası
.htm metin dosyası hypertext döküman [.html ile aynı]
.ini metin dosyası Windows başlangıç dosyası
.lnk Windows kisayol dosyası
.jpg imaj JPEG formatında grafik
.js java script dosyası
.log metin dosyası kayıt tutar.
.mid ses MIDI formatında ses dosyası
.mov video QuickTime filmi- IE or Netscape using plug-in ile kullanılır.
.mp3 ses Sıkıştırılmış ses formatı
.mpg film MPEG formatında video
.pdf uygulama Adobe Acrobat Reader programı ile açılır.
.ppt uygulama Microsoft PowerPoint dosyası
.ram ses RealAudio dosyası- browser ile RealAudio plug-in i ile çalışır.
.sys metin dosyası sisteem dosyası
.tmp temporary file (geçic dosya) - bir çok programla kullanılır.
.txt metin Sadec ASCII kod içeren dosya
.wav ses Waveform formatında ses dosyası
.xls uygulama Microsoft Excel worksheet (çalışma sayfası) dosyası
.zip uygulama Sıkıştıılmış dosya - WinZip veya PKZip programları ile açlır.
Temel Bİlgİsayar Ve Kullanicilik
GİRİŞ : Zamanın çok iyi kullanılması ve değerlendirilmesi için ihtiyaç duyulan Bilgisayar veri işlemek ve yönetmek için kullanılan bir makinadır. Bilgisayar klasik olarak 3 ana parçadan oluşur. Bunlar ; Monitör, Klavye ve kasadır. Bular yanında bilgisayarla birlikte kullanılan çevre birimlerde vardır. Bunlar ; Yazıcı, Tarayıcı, Mouse, Faks modem vb. çevre birimlerdir. İşlemleri yapan kısım kasa ve içerisindeki kartlardır. Bunlar görüntü kartı, Radyo kartı vb. kartlardır. Bu kartlar dışında kartlara enerji sağlayan “Pover Sublay” ve bilgilerin saklandığı “Sabit disk” ve sürücüler vardır. Bilgisayar kasaları genel anlamda şekil olarak 3’e ayrılır. Bunlar;
1 Slim kasa
2 Mini Tower kasa
3 Big Tower kasa
BİLGİ İŞLEM NEDİR : Bilgi işlem insanlar tarafından çok sayıda kullanılan verilerin bilgisayar ile çok kısa sürede düzenlenmiş bilgilere dönüştürülmesidir.
VERİ : Ölçülebilen her türlü nesne bir veridir.
ÖR : Bir sınıftaki öğrencilerin sayısı bir veridir.
DATA : Verilerin işlenmiş biçimidir.
ÖR : Bir sınıftaki öğrencilerin not ortalaması.
YAZILIM (SOFTWARE) : Bilgisayarın çalışmasını sağlayan her tür programa yazılım denir.
ÖR : Sistem açılış programları IO.SYS, MSDOS.SYS, COMMAND.COM vb.
DONANIM (HARDWARE) : Bilgisayarın çevresindeki tüm elektronik ve mekanik araçlara donanım denir.
ÖR : Klavye, Mouse, Ekran, Yazıcı, Disk, Disket sürücü vb.
PROGRAM : Bilgisayarda işlem yapılabilmesi için iletilen komutlar dizisidir.
EDITOR : Yazı yazmak için kullanılan programlara edıtor denir. Edıtorde düz yazı, çizim, rapor vb. her tür yazı yazılabilir. ÖR : PW, Word, vb. edıtorler yer alır.
DERLEYİCİ : Herhangi bir programlama dilinde yazılan programları çalıştırmak için kullanılan programlara derleyici denir. Her programlama dilinin kendine ait bir derleyicisi vardır.
ÖR : Basic, Cobol, Pascal, vb. gibi derleyiciler vardır.
YORUMLAYICI : Hem edıtor hem de derleyici özelliğine sahip programlara derleyici denir. Yorumlayıcı da hem program yazma hem de yazılan programları çalıştırma işlemi yapılabilir.
ÖR : Basic, Pascal vb. yorumlayıcılardır.
BİLGİSAYARIN GENEL YAPISI
MONÜTÖRLER (Çıktı Birimi) :
Bilgisayarda bilgi ve yazıların görüntüye aktarıldığı ve klavyeden girdiğimiz tüm karakterlerin görüntü olarak ortaya çıktığı ekrana monitör denir. Monitörler genelde renkli ve siyah–beyaz monitörler olmak üzere ikiye ayrılır. Renkli monitörlerin kasaya bağlantı soketinde 3 sıra ve 15 iğne vardır. Siyah-beyaz monitörlerin kasaya bağlantı soketinde 2 sıra ve 9 iğne vardır. Renkli görüntü ekrana getiren VGA (Video Grafik Adaptörü) veya SVGA (Süper Video Grafik Adaptörü) siyah-beyaz görüntü ekrana getirenlerde “Mono VGA” denir.
KLAVYE (Keyboard) (Girdi Birimi)
Kullanıcı mesajlarını isteklerini klavye aracılığı ile bilgisayara aktarır. Bilgisayar temelde klavye aracılığı ile yönlendirilir, kumanda edilir. Son zamanlarda klavyeye alternatif başka giriş aygıtlarının kullanılıyor olmasına rağmen klavye temel giriş aygıtı olma işlevini sürdürüyor. Klavye bilgisayarın (Input) giriş birimidir. Bilgisayara yönelteceğimiz komut girişini klavyeden yaparız. Klavyenin sol üst köşesinde Q harfi var ise “Q klavye” F harfi var ise “F klavye” denir. Bilgisayarın orijinal klavyesi Q klavyedir. Q klavye üzerinde Ğ,İ,Ş,Ç,Ö,Ü harfleri var ise Türkçe Q klavyede eğer bu harfler yok ise İngilizce Q klavye denir. Bilgisayar açılışta İngilizce klavye olarak açılır. Açıldıktan sonra AUTOEXEC.BAT dosyası içerisindeki dosya çalıştırma komutları ile klavye Türkçe klavyeye çevrilir. Bilgisayara giriş yapmak için klavye yanında Mouse (Fare) ismini verdiğimiz bir bilgi giriş birimi daha vardır. Mouse ekrandaki seçenekleri seçmek ve çizim yaparken çok büyük kolaylıklar sağlar.
KLAVYE ÜZERİNDEKİ TUŞLAR VE GÖREVLERİ
1 Fonksiyon Tuşları : (F1.F2.......F12)
2 Alfabetik Harf Tuşları : (A.....Z), “ Q , W ”
3 Sayısal Tuşlar : (0.....9)
4 Özel Tuşlar : Enter, Esc, Capslock, Spacebar, Backspace, Shift, Ctrl, Alt, Altgr, Numlock, İnsert, Pause, Home, End, Delete, Page up, Page down, (+ , - , / , * , $ , ? , % , > , < vb.)
FONKSİYON TUŞLARI (F1,F2....F12)
Fonksiyon tuşları her programda ayrı bir göreve sahiptirler. Sahip oldukları görev ilgili programın menüsünde yer alır. Programlat dışında DOS komut satırında ilk etapta F1 ve F3 tuşlarının bir görevi vardır.
F1 : Bir üsteki komut satırındayken yazıp enter yaptığımız komutları her bir F1 tuşuna bastığımızda birer birer bulunduğumuz komut satırına tekrar yazarız.
F3 : Bir üsteki komut satırındayken yazıp enter yaptığımız komutları bir kez F3 tuşuna basarak bulunduğumuz komut satırına bir seferde yeniden yazarız.
ESC (ESCAPE) TUŞU :
Bu tuşun görevi bilgisayar açıldıktan sonra dos komut satırındayken ekrana yazılanı iptal etmek için kullanılır. Paket programlarda ise programın menüsünde aksi belirtilmemiş ise en son yapılan işlemi iptal etmek için kullanılır.
TAB TUŞU :
Bu tuşun görevi bulunduğumuz ortama göre 6-8-12 veya bizim belirleyeceğimiz bir uzunlukta kursörün boşluk atlama işlemini yaptırırız. Paket programlarda ise programın seçenekleri arasında otomatik gidiş gelişi sağlar.
CAPS LOCK TUŞU :
Bu tuşun aynı isimli bir ışığı vardır. Tuşa bir kez bastığımızda ışık yanar ikinci kez bastığımızda ışık söner. Tuşun ışığı yanıyorsa Büyük harfle , yanmıyorsa Küçük harfle yazı yazarız.
SHIFT TUŞU :
Klavyede bu tuştan iki tane vardır. İkisinin de görevi aynıdır. Tuşun iki görevi vardır. Birinci görevi Caps lock tuşunun görevini tersine çevirmektik. Caps lock tuşunun ışığı yanıyorken parmağımız shıft tuşunda basılı kalmak kaydıyla ekrana harf yazdığımızda küçük harfle yazı yazar. Tuşun ikinci görevi de klavyede iki görevli olan tuşların ikinci görevlerini ekrana yazmaktır. Shıft tuşu ile birlikte klavye üzerinde bulunan bir rakama bastığımızda rakamın üzerinde bulunan ikinci görev ekrana yazılır.
CTRL TUŞU :
Bu tuştan klavyede iki tane vardır. İkisinin de görevi aynıdır. Bu tuşun kendi başına hiçbir görevi yoktur. Ancak tuş grupları ile kullanılabilir. Örneğin Ctrl + Pause tuşlarına beraber bastığımızda o anda çalışmakta olan komutu yarıda keser ve komut satırına dönüşü sağlar. Ctrl+Alt+del tuşlarına beraber bastığımızda bilgisayar elektrik düğmesinden kapatılıp açılmış gibi işlem yapar. Bu ileme reset işlemi denir. Makinayı kapatıp tekrar açmak için kasa üzerinde bulunan reset düğmesine de basılabilir.
ALT VE ALT GR TUŞU :
Klavyede alt ve altgr olmak üzere iki tane tuş vardır. Bu tuşların kendi başlarına hiçbir görevleri yoktur. Tuş grupları ile beraber kullanılırlar. Reset etme işleminde ikisi de kullanılabilir. Alt gr tuşu ile klavyede üçüncü karakterleri yazdırma işlemi yapılır. Klavyede mevcut olan olmayan toplam 255 tane karakter vardır. Bu karakter tablosuna “ASCII” kod tablosu denir. Rakamlara karşılık gelen bu karakterleri ekrana yazdırmak için Alt tuşuna basılı iken klavyenin sağındaki rakamlara basıp Alt tuşunu bıraktığımızda rakama karşılık gelen karakter ekrana yazdırılmış olur.
SPACES BAR TUŞU :
Klavyenin en uzun tuşudur. Kursörün soldan sağa doğru hareket etmesini sağlar. Hareket yönündeki karakterleri siler. Ve aynı zamanda kelimeler arasında boşluk bırakmak için kullanılır.
ENTER TUŞU :
Bu tuştan klavyede iki tane olup ikisinin de görevi aynıdır. Görevi ekrana yazmış olduğumuz komutları bilgisayarın merkezine işlem birimine iletip ilgili işlemin yapılmasını sağlamaktır. Paket programlarda menülerdeki seçenekleri seçmek için ve kursörü bir satır aşağı indirmek için kullanılır.
BACK SPACES TUŞU :
Kursörü sağdan sola doğru hareket ettirip hareket yönündeki karakterlerin silinmesi işleminde kullanılır.
YÖN TUŞLARI :
Bu tuşlar paket programlarda üzerlerinde gösterdiği yönde sağ sol için birer karakterlik aşağıya yukarıya doğru birer satırlık hareketi sağlar. Dos işletim sisteminde bu tuşlara başka görevlerde yüklenir. sol tuşa bastığımız yazdıklarımızı geriye doğru silme işlemi yapar. sağ tuş ise bir üstteki komut satırında yazıp entere bastığımızda yazıları harf,harf bulunduğumuz komut satırına yazar.
İNSERT TUŞU :
Bu tuş düz yazıda araya karakter ekleme işleminde kullanılır. Bunun için yön tuşlarıyla kursörü karakter eklemek istediğimiz yerden bir önceki karakter üzerine götürüp insert tuşuna basarız. Yazacağımız karakterler sağdaki satırı kaydırarak araya eklenir.
DELETE TUŞU :
Bu tuş ile aradan karakter silme işlemi yapılır. Kursör silinecek karakter üzerine getirilip delete tuşuna bastığımızda üzerinde bulunduğumuz karakteri silme işlemi gerçekleşir ve sağında bulunan karakterleri sola doğru çeker.
HOME TUŞU :
Bulunduğumuz ortama göre kursörü satır başı veya sayfa başına getirme işlemini yapar. ( Ctrl + Home ) tuşlarına beraber basıldığında sayfa başına tek başına kullanıldığında ise satır başına gidişi sağlar.
END TUŞU :
Bulunduğumuz ortama göre kursörü satır sonu veya sayfa sonuna götürme işlemini yapar. ( Crtl + End ) tuşlarına beraber basıldığında sayfa sonuna tek başına kullanıldığında ise satır sonuna gitmemizi sağlar.
PAGE UP TUŞU :
Bu tuş özellikle yazı editörü ve paket programlarda bir sayfa veya bir ekran yukarı hareketi sağlar.
PAGE DOWN TUŞU :
Bu tuş özellikle yazı editörü veya paket programlarda bir sayfa aşağı veya bir ekran aşağı hareketi sağlar.
PRINT SCREEN TUŞU :
Bu tuşun görevi yazıcı bilgisayara bağlı ve açık olmak şartıyla ekranda gördüğümüzün aynısının yazıcıdan kağıda aktarılmasını sağlar. Bu tuş düzenli dosyaların dökümü için kullanılmaz.
SCROLL LOCK :
Tuşun aynı isimli bir ışığı vardır. Bir kez bastığımızda ışık yanar ikinci kez bastığımızda ışık söner. Tuşun ışığı yanıyorken bazı programlarda hareket tuşlarının görevini bir üst göreve çıkarır.
Anasayfa